Türkiye’den çalınan Kuran, Avrupa’da satılacakEski Türk beyliklerinden Eretna Beyliği devrine ilişkin 668 yıllık el yazması Kur-an’ı Kerim Londra’da açık artırmaya çıktı. Tomar formunda Anadolu’da yazılmış Kur’an-ı Kerim, Christie’s Müzayede Konutu tarafınca 250-300 bin Euro fiyat aralığında satışa çıkarıldı. Kur’an yazımının başlangıcında Andaolu’da 1354 yılında yazılan Kur’an-ı Kerim, hem de devrin İslam anlayışı hakkında yeni bilgiler de sunuyor. Öte yandan yapıtın çalıntı olduğu argüman ediliyor.
Karar’dan Saliha Sultan’ın haberine nazaran, eser hakkında bilgi veren Hollanda Türk ve Arap Dünyası Araştırma Merkezi Lideri, tarihçi Dr. Mehmet Tütüncü, “Eser daha evvel 2010’da da müzayede konutu tarafınca satışa konulmuş, lakin çalıntı olduğu tezinin akabinde geri çekilmişti. Christie’s Müzayede konutu yapıtı basılı kataloğundan da çıkarmıştı fakat birkaç hafta boyunca internet kataloğunda kalmıştı. Peşinden o sayfalarda daha yayından kaldırılmış ve bu biçimdece eser hakkında bilgiler karartılmıştı” dedi. Dr. Tütüncü, yapıtın 12 yıl daha sonra yeniden satışa çıkmasının niçininin araştırılması gerektiğini vurgulayarak, şunları kaydetti:
“Bu Kur’an büsbütün bizim topraklarımıza ilişkin bir şaheserdir. Daha evvel yurt haricinde çeşitli teşebbüslerde bulunan Kültür ve Turizm Bakanlığı bu mevzuda bir çalışma yapmalı, daha evvel İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafınca satın alınan bir kitabeyi çalıntı olduğu ispatlanmadan iadesini sağladığı üzere, bu eser için de teşebbüste bulunmalıdır. Ya Kur’an-ı Kerim’in satışını durdurmalı ya da durduramadığı takdirde satın alarak Türkiye’ye getirmelidir.”
‘Süslemelerde kullanılan figürler eşsiz’
Dr. Tütüncü, yapıtın özellikleri hakkında şu ayrıntıları verdi:
“Kur’an-ı Kerim’in muharriri Ebu Talib kendisini ‘Min ǧumlat ʿabīd al-mawlā al-wazīr ʿAbī Ṭālib’ tabiriyle tanımlıyor. Yani kendisini Sünnilikten başka, tabir yanlış şayet olmazsa, Ali taraftarı Alevi bir kişi olarak tanım ediyor. Yapıtın başlarında Hazreti Muhammed’in Hazreti Ali’ye öğrettiği dualar olarak bilinen ‘Hzr e-yamni’ duaları sıralıyor, ondan sonrasında ise Kur’an-ı Kerim’in tamamı epey ince harflerle altın Gubari sinirle kayda geçiriyor. Yalnızca düzyazı olarak değil süslemelerde kullanılan geometrik figürler, gözyaşı damlasını andıran biçimler bu Kur’an-ı Kerim’in dizaynını da eşsiz kılıyor.”
Kur’an-ı Kerim’in sonunda bulunan ketebe kaydında Eratna Sultanı Sultan Mehmed’in hazinesinde bulunduğu belirten Dr. Tütüncü, şunları aktardı:
“Ketebe kaydında Sultan Mehmed için ‘Arap ve Arap olmayanların sultanı’ tabiri yer alıyor. Bu söz de değerli zira Anadolu’da sultanlık lakin halife tarafınca verilirdi, bu tarafıyla de pek değerli bir kayıt.”
Eserin ketebe kaydında yazım tarihinin de yer aldığını söyleyen Dr. Tütüncü, Hicri 754 yılının 20 Zulhicce tarihinin kayıt düşüldüğünü, bu tarihin ise miladi takvime nazaran 24 Ocak 1354 yılına denk geldiğini tabir etti. Eretnalıların Uygur kökenli bir Türk beyliği olduğunu hatırlatan Dr. Tütüncü, Kayseri ve Sivas civarlarında karar süren bu beyliğin Karamanoğulları ile birlikte Anadolu’da Osmanlılar öncesi en kıymetli beyliklerden biri olduğunun altını çizdi.
Satış 20 gün sürecek
Christie’s Müzayede Evi’nin düzenlediği ‘Doğu Kilimleri ve Halıları Dahil İslam ve Hint Sanatı’ başlıklı müzayedesi kapsamında açık artırmaya çıkan yapıtın satışı 20 gün daha sonra sona erecek. Haberimizin akabinde eser hakkında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafınca yapılacak araştırma ve Türkiye’ye dönüp dönmeyeceği merak konusu.
Karar’dan Saliha Sultan’ın haberine nazaran, eser hakkında bilgi veren Hollanda Türk ve Arap Dünyası Araştırma Merkezi Lideri, tarihçi Dr. Mehmet Tütüncü, “Eser daha evvel 2010’da da müzayede konutu tarafınca satışa konulmuş, lakin çalıntı olduğu tezinin akabinde geri çekilmişti. Christie’s Müzayede konutu yapıtı basılı kataloğundan da çıkarmıştı fakat birkaç hafta boyunca internet kataloğunda kalmıştı. Peşinden o sayfalarda daha yayından kaldırılmış ve bu biçimdece eser hakkında bilgiler karartılmıştı” dedi. Dr. Tütüncü, yapıtın 12 yıl daha sonra yeniden satışa çıkmasının niçininin araştırılması gerektiğini vurgulayarak, şunları kaydetti:
“Bu Kur’an büsbütün bizim topraklarımıza ilişkin bir şaheserdir. Daha evvel yurt haricinde çeşitli teşebbüslerde bulunan Kültür ve Turizm Bakanlığı bu mevzuda bir çalışma yapmalı, daha evvel İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafınca satın alınan bir kitabeyi çalıntı olduğu ispatlanmadan iadesini sağladığı üzere, bu eser için de teşebbüste bulunmalıdır. Ya Kur’an-ı Kerim’in satışını durdurmalı ya da durduramadığı takdirde satın alarak Türkiye’ye getirmelidir.”
‘Süslemelerde kullanılan figürler eşsiz’
Dr. Tütüncü, yapıtın özellikleri hakkında şu ayrıntıları verdi:
“Kur’an-ı Kerim’in muharriri Ebu Talib kendisini ‘Min ǧumlat ʿabīd al-mawlā al-wazīr ʿAbī Ṭālib’ tabiriyle tanımlıyor. Yani kendisini Sünnilikten başka, tabir yanlış şayet olmazsa, Ali taraftarı Alevi bir kişi olarak tanım ediyor. Yapıtın başlarında Hazreti Muhammed’in Hazreti Ali’ye öğrettiği dualar olarak bilinen ‘Hzr e-yamni’ duaları sıralıyor, ondan sonrasında ise Kur’an-ı Kerim’in tamamı epey ince harflerle altın Gubari sinirle kayda geçiriyor. Yalnızca düzyazı olarak değil süslemelerde kullanılan geometrik figürler, gözyaşı damlasını andıran biçimler bu Kur’an-ı Kerim’in dizaynını da eşsiz kılıyor.”
Kur’an-ı Kerim’in sonunda bulunan ketebe kaydında Eratna Sultanı Sultan Mehmed’in hazinesinde bulunduğu belirten Dr. Tütüncü, şunları aktardı:
“Ketebe kaydında Sultan Mehmed için ‘Arap ve Arap olmayanların sultanı’ tabiri yer alıyor. Bu söz de değerli zira Anadolu’da sultanlık lakin halife tarafınca verilirdi, bu tarafıyla de pek değerli bir kayıt.”
Eserin ketebe kaydında yazım tarihinin de yer aldığını söyleyen Dr. Tütüncü, Hicri 754 yılının 20 Zulhicce tarihinin kayıt düşüldüğünü, bu tarihin ise miladi takvime nazaran 24 Ocak 1354 yılına denk geldiğini tabir etti. Eretnalıların Uygur kökenli bir Türk beyliği olduğunu hatırlatan Dr. Tütüncü, Kayseri ve Sivas civarlarında karar süren bu beyliğin Karamanoğulları ile birlikte Anadolu’da Osmanlılar öncesi en kıymetli beyliklerden biri olduğunun altını çizdi.
Satış 20 gün sürecek
Christie’s Müzayede Evi’nin düzenlediği ‘Doğu Kilimleri ve Halıları Dahil İslam ve Hint Sanatı’ başlıklı müzayedesi kapsamında açık artırmaya çıkan yapıtın satışı 20 gün daha sonra sona erecek. Haberimizin akabinde eser hakkında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafınca yapılacak araştırma ve Türkiye’ye dönüp dönmeyeceği merak konusu.