Türkiye-Ukrayna ilgilerinde kökler derindeBirinci Dünya Savaşı sona ererken Dörtlü İttifak (Almanya, Avusturya-Macaristan, Bulgaristan ve Osmanlı Devleti) ile Rusya içinde 3 Mart 1918 günü imzalanan Brest-Litovsk Muahedesi, Ukrayna Halk Cumhuriyeti’nin kurulması kararınu doğurmuştu. Osmanlı idaresi vakit geçirmeden bu yeni devleti resmen tanıyarak diplomatik bağlantıları tesis etti. Akabinde, periyodun yetişmiş hariciyecilerinden Ahmet Muhtar Beyefendi, büyükelçi sıfatıyla Kiev’e gönderildi. Ahmet Muhtar Beyefendi, Avrupa’nın farklı ülkelerinde nazaranv yapmış deneyimli bir diplomattı.
Hariciye Nezareti’ne gönderdiği birinci raporda Kiev’de olağanüstü hürmet gördüğünü vurgulayan büyükelçimiz, Ukrayna hükümetinin kendisine özel araba tahsis ettiğini ve devlet kapılarının önünde sınırsız halde açıldığını kaydediyordu. Büyükelçiliğimiz ise, Taras Şevşenko Bulvarı üstündeki Premier Palace Otel’di.
Ahmet Muhtar Bey
ÜÇ KONSOLOS
Osmanlı hükümeti Ukrayna ile münasebetleri o kadar önemsiyordu ki, Kiev’deki büyükelçiliğe ilaveten üç de konsolosluk misyonu tesis edildi. Ahmet Ferit (Tek) Beyefendi, büyükelçiye ilaveten Kiev’e başkonsolos olarak atanırken, Odessa’ya Ebul İstek Namık Beyefendi, Harkiv’e de Ruhi Beyefendi konsolos tayin edildi. 1918 yılının sonbaharı itibariyle Ukrayna’da dört farklı diplomat Osmanlı devletini temsil ediyordu. Ukrayna hükümeti de evvel Mihail Sukovkin’i, akabinde da ünlü bilim adamı Oleksander Lototski’yi büyükelçi olarak İstanbul’a gönderdi. Bu durum, ikili alakaların Kiev tarafınca da epey önemsendiğini gösteriyordu.
SAVAŞTAN daha sonra
Birinci Dünya Savaşı’nın bitişiyle birlikte Ukrayna’nın Rusya tarafınca işgali halk cumhuriyetinin tarihe karışmasına yol açtı. Lakin Osmanlı hükümetinin ve akabinde Türkiye Cumhuriyeti’nin Rusya ile ilgileri de istikrarlı halde sürdü. Dikkat alımlı bir gelişme olarak, Ahmet Muhtar Beyefendi, Kiev’deki nazaranvinden Moskova’ya nakledildi, Rusya nezdinde Türkiye’yi temsil etmeye başladı. Deneyimli diplomatın 1934’te ölümündilk evvelki son yurtdışı görevi Washington Büyükelçiliği’ydi.
Mahzun Kırım’ın yetim hazineleri
Merkezi Bahçesaray kenti olan Kırım Hanlığı, uzun Osmanlı asırları boyunca İstanbul’la yakın temastaydı. Hanların sultanlarla şahsî münasebetlerinin yanında, kültürel benzerlikler de iki coğrafyayı birbirine sıkıca bağlıyordu. Rus Çarlığı ve Sovyetler Birliği devirlerinde Kırım Tatarlarına uygulanan sürgün ve soykırımlar Kırım’ı mahzun bir belde haline getirdi. Çağdaş devirde Ukrayna sonları ortasında yer alan Kırım, 2014’ten bu yana Rusya’nın işgali altında bulunmaktadır. Türkiye, Kırım’ın ilhakını tanımıyor.
Hariciye Nezareti’ne gönderdiği birinci raporda Kiev’de olağanüstü hürmet gördüğünü vurgulayan büyükelçimiz, Ukrayna hükümetinin kendisine özel araba tahsis ettiğini ve devlet kapılarının önünde sınırsız halde açıldığını kaydediyordu. Büyükelçiliğimiz ise, Taras Şevşenko Bulvarı üstündeki Premier Palace Otel’di.
Ahmet Muhtar Bey
ÜÇ KONSOLOS
Osmanlı hükümeti Ukrayna ile münasebetleri o kadar önemsiyordu ki, Kiev’deki büyükelçiliğe ilaveten üç de konsolosluk misyonu tesis edildi. Ahmet Ferit (Tek) Beyefendi, büyükelçiye ilaveten Kiev’e başkonsolos olarak atanırken, Odessa’ya Ebul İstek Namık Beyefendi, Harkiv’e de Ruhi Beyefendi konsolos tayin edildi. 1918 yılının sonbaharı itibariyle Ukrayna’da dört farklı diplomat Osmanlı devletini temsil ediyordu. Ukrayna hükümeti de evvel Mihail Sukovkin’i, akabinde da ünlü bilim adamı Oleksander Lototski’yi büyükelçi olarak İstanbul’a gönderdi. Bu durum, ikili alakaların Kiev tarafınca da epey önemsendiğini gösteriyordu.
SAVAŞTAN daha sonra
Birinci Dünya Savaşı’nın bitişiyle birlikte Ukrayna’nın Rusya tarafınca işgali halk cumhuriyetinin tarihe karışmasına yol açtı. Lakin Osmanlı hükümetinin ve akabinde Türkiye Cumhuriyeti’nin Rusya ile ilgileri de istikrarlı halde sürdü. Dikkat alımlı bir gelişme olarak, Ahmet Muhtar Beyefendi, Kiev’deki nazaranvinden Moskova’ya nakledildi, Rusya nezdinde Türkiye’yi temsil etmeye başladı. Deneyimli diplomatın 1934’te ölümündilk evvelki son yurtdışı görevi Washington Büyükelçiliği’ydi.
Mahzun Kırım’ın yetim hazineleri
Merkezi Bahçesaray kenti olan Kırım Hanlığı, uzun Osmanlı asırları boyunca İstanbul’la yakın temastaydı. Hanların sultanlarla şahsî münasebetlerinin yanında, kültürel benzerlikler de iki coğrafyayı birbirine sıkıca bağlıyordu. Rus Çarlığı ve Sovyetler Birliği devirlerinde Kırım Tatarlarına uygulanan sürgün ve soykırımlar Kırım’ı mahzun bir belde haline getirdi. Çağdaş devirde Ukrayna sonları ortasında yer alan Kırım, 2014’ten bu yana Rusya’nın işgali altında bulunmaktadır. Türkiye, Kırım’ın ilhakını tanımıyor.