Tarihi bir daha yazdıracak 25 bin Osmanlı dokümanı: Yunanistan’da ortaya çıktıAynoroz’daki Ortodoks Hıristiyan cemaatinin Ortaçağ’dan kalma müstahkem manastırının derinliklerinde, araştırmacılar birinci sefer neredeyse hiç bilinmeyen bir hazineye ulaştı. Bu hazinenin, dünyanın en eski el yazmalarını da içeren Osmanlı periyodundan kalma binlerce el yazması olduğu bildirildi.
Kuzey Yunanistan’ın Aynoroz yarımadasında bin yıldan uzun bir süre evvel kurulan ve kendi kendini yöneten topluluğun kütüphaneleri; Yunanca, Rusça ve Romence dahil olmak üzere çeşitli lisanlarda az bulunan asırlık yapıtların bir deposu olarak nazaranv görüyor.
Kütüphanede yer alan biroldukça eser üzerinde kapsamlı çalışmalar yapılmasına karşın, 14’üncü yüzyılın sonlarından 20’nci yüzyılın başlarına kadar kuzey Yunanistan’ı yöneten Osmanlı bürokrasisine ilişkin Osmanlıca dokümanlar üzerinde kapsamlı çalışmalar bugüne kadar yapılmamıştı.
25 bin belge
Berlin Hür Üniversitesi’nden Bizans uzmanı Jannis Niehoff-Panagiotidis, keşişlerin Osmanlı yetkilileriyle alakalarını düzenleyen bu dokümanlara başvurmadan, Aynoroz’un Osmanlı idaresi altındaki iktisadını ve toplumunu anlamanın imkansız olduğunu söylüyor.
Sık ormanlarla çevrili yarımadadaki 20 manastırdan biri olan Pantokrator Manastırı’nın kütüphanesinde konuşan Panagiotidis bu durumun niçinini, “Osmanlıca devletin resmi diliydi” diyerek açıklıyor.
Profesör Niehoff-Panagiotidis, manastır kütüphanelerinde bulunan yaklaşık 25 bin Osmanlıca yapıtın en eskisinin M.S. 1371 yahut 1374 yılına ilişkin olduğunu söylemiş oldu. Bu tarihin, dünyada bilinen tüm tarihlerden daha eski olduğunu belirten Panagiotidis, İstanbul’da bile en eski arşivlerin lakin 15’inci yüzyılın sonlarına kadar gittiğini kelamlarına ekledi.
Osmanlı’nın birinci periyoduna ışık tutuyor
“(Osmanlı tarihinin birinci dönemine) ışık tutan birinci evraklar burada, Athos Dağı’nda saklı” diyen Panagiotidis, en ender dokümanların büyük ahşap çekmecelerde tutulduğunu belirtti. Bu el yazmaları içinde son derece süslü padişah fermanları, mülkiyet senetleri ve mahkeme kararları yer alıyor.
Berlin Hür Üniversitesi’nden hukukçu ve bilimsel işbirlikçi Anastasios Nikopoulos, “Belgelerin ezici çoğunluğu türel belgeler” dedi.
Yerli halkı koruyup kolladı
El yazmaları, Aynaroz manastırlarının güçlü gayrimenkul varlıklarına el konulması yoluyla, Yunanistan’da yeni fethedilen bölgelerdeki Osmanlı tahribatına ait klasik anlayışla çelişen bir kıssa anlatıyor. Evraklara göre yeni yöneticiler, bölge sakinlerini kanatları altına aldı, özerkliklerini müdafaalarına müsaade verdi ve dış müdahalelere karşı onları kolladı.
Nikopoulos, “Kulede gördüğümüz sultanların fermanları… ve Osmanlı devletinin mahkeme kararları, keşişlerin küçük demokrasisinin, tüm fetihçi güçlerin hürmetini kazanabildiğini gösteriyor. Zira Aynoroz, halkların ve medeniyetlerin barış ortasında bir ortada yaşadığı… bir barış ve kültür beşiği olarak görülüyordu” dedi.
Nikopoulos, Aynaroz’a en yakın kent olan Selanik’i fetheden Osmanlı hükümdarı II. Murad‘ın birinci icraatlarından birinin, 1430 yılında topluluğu koruyan yasal bir doküman hazırlamak olduğunu söyleyerek, “Bu epeyce şey anlatıyor. Osmanlı sultanının kendisi Aynaroz’un idari sisteminin korunmasını ve koruma edilmesini sağlamıştır” sözlerini kullandı.
İslamiyet’i empoze etmek için efor sarf etmedi
Profesör Niehoff-Panagiotidis, bundan da evvel, bir küme yağmacı askerin manastırlardan birinden küçük çaplı bir hırsızlık yapmasının akabinde, padişahın onlar için katı cezalar önbakılırsan bir ferman yayınladığını kelamlarına ekledi.
“Sultanların Bizans’ın son kalıntısı olan Aynoroz’u yarı bağımsız tutmaları ve ona dokunmamaları garip” diyen Panagiotidis, “Burada asker bile bulundurmadılar. en çok, muhtemelen (cemaatin idari merkezi Karyes’te) kalan ve çayını yudumlayan lokal bir temsilcileri olurdu” diye aktardı.
Profesör Niehoff-Panagiotidis’e nazaran, beklenmedik bir öbür keşif de Osmanlı idaresinin yaklaşık birinci iki yüzyılı boyunca Aynaroz’a ya da kuzey Yunanistan’ın yakın bölgelerine İslam hukukunu empoze etmek için hiç bir uğraş sarf etmemiş olması.
Fotoğraf: AP
Kuzey Yunanistan’ın Aynoroz yarımadasında bin yıldan uzun bir süre evvel kurulan ve kendi kendini yöneten topluluğun kütüphaneleri; Yunanca, Rusça ve Romence dahil olmak üzere çeşitli lisanlarda az bulunan asırlık yapıtların bir deposu olarak nazaranv görüyor.
Kütüphanede yer alan biroldukça eser üzerinde kapsamlı çalışmalar yapılmasına karşın, 14’üncü yüzyılın sonlarından 20’nci yüzyılın başlarına kadar kuzey Yunanistan’ı yöneten Osmanlı bürokrasisine ilişkin Osmanlıca dokümanlar üzerinde kapsamlı çalışmalar bugüne kadar yapılmamıştı.
25 bin belge
Berlin Hür Üniversitesi’nden Bizans uzmanı Jannis Niehoff-Panagiotidis, keşişlerin Osmanlı yetkilileriyle alakalarını düzenleyen bu dokümanlara başvurmadan, Aynoroz’un Osmanlı idaresi altındaki iktisadını ve toplumunu anlamanın imkansız olduğunu söylüyor.
Sık ormanlarla çevrili yarımadadaki 20 manastırdan biri olan Pantokrator Manastırı’nın kütüphanesinde konuşan Panagiotidis bu durumun niçinini, “Osmanlıca devletin resmi diliydi” diyerek açıklıyor.
Profesör Niehoff-Panagiotidis, manastır kütüphanelerinde bulunan yaklaşık 25 bin Osmanlıca yapıtın en eskisinin M.S. 1371 yahut 1374 yılına ilişkin olduğunu söylemiş oldu. Bu tarihin, dünyada bilinen tüm tarihlerden daha eski olduğunu belirten Panagiotidis, İstanbul’da bile en eski arşivlerin lakin 15’inci yüzyılın sonlarına kadar gittiğini kelamlarına ekledi.
Osmanlı’nın birinci periyoduna ışık tutuyor
“(Osmanlı tarihinin birinci dönemine) ışık tutan birinci evraklar burada, Athos Dağı’nda saklı” diyen Panagiotidis, en ender dokümanların büyük ahşap çekmecelerde tutulduğunu belirtti. Bu el yazmaları içinde son derece süslü padişah fermanları, mülkiyet senetleri ve mahkeme kararları yer alıyor.
Berlin Hür Üniversitesi’nden hukukçu ve bilimsel işbirlikçi Anastasios Nikopoulos, “Belgelerin ezici çoğunluğu türel belgeler” dedi.
Yerli halkı koruyup kolladı
El yazmaları, Aynaroz manastırlarının güçlü gayrimenkul varlıklarına el konulması yoluyla, Yunanistan’da yeni fethedilen bölgelerdeki Osmanlı tahribatına ait klasik anlayışla çelişen bir kıssa anlatıyor. Evraklara göre yeni yöneticiler, bölge sakinlerini kanatları altına aldı, özerkliklerini müdafaalarına müsaade verdi ve dış müdahalelere karşı onları kolladı.
Nikopoulos, “Kulede gördüğümüz sultanların fermanları… ve Osmanlı devletinin mahkeme kararları, keşişlerin küçük demokrasisinin, tüm fetihçi güçlerin hürmetini kazanabildiğini gösteriyor. Zira Aynoroz, halkların ve medeniyetlerin barış ortasında bir ortada yaşadığı… bir barış ve kültür beşiği olarak görülüyordu” dedi.
Nikopoulos, Aynaroz’a en yakın kent olan Selanik’i fetheden Osmanlı hükümdarı II. Murad‘ın birinci icraatlarından birinin, 1430 yılında topluluğu koruyan yasal bir doküman hazırlamak olduğunu söyleyerek, “Bu epeyce şey anlatıyor. Osmanlı sultanının kendisi Aynaroz’un idari sisteminin korunmasını ve koruma edilmesini sağlamıştır” sözlerini kullandı.
İslamiyet’i empoze etmek için efor sarf etmedi
Profesör Niehoff-Panagiotidis, bundan da evvel, bir küme yağmacı askerin manastırlardan birinden küçük çaplı bir hırsızlık yapmasının akabinde, padişahın onlar için katı cezalar önbakılırsan bir ferman yayınladığını kelamlarına ekledi.
“Sultanların Bizans’ın son kalıntısı olan Aynoroz’u yarı bağımsız tutmaları ve ona dokunmamaları garip” diyen Panagiotidis, “Burada asker bile bulundurmadılar. en çok, muhtemelen (cemaatin idari merkezi Karyes’te) kalan ve çayını yudumlayan lokal bir temsilcileri olurdu” diye aktardı.
Profesör Niehoff-Panagiotidis’e nazaran, beklenmedik bir öbür keşif de Osmanlı idaresinin yaklaşık birinci iki yüzyılı boyunca Aynaroz’a ya da kuzey Yunanistan’ın yakın bölgelerine İslam hukukunu empoze etmek için hiç bir uğraş sarf etmemiş olması.
Fotoğraf: AP