Osmanlı’nın incileri: Balkan coğrafyasında inşa edilen taş köprülerBalkanlar’ı 500 yıl yöneten Osmanlı İmparatorluğu, gerisinde epeyce sayıda eser bıraktı. Günümüzde farklı ülkelerin hudutları ortasında kalan bu yapıtların en dikkat çekicileri içinde köprüler bulunuyor. Balkanların coşkun ırmaklarının üzerine birer inci tanesi üzere gerilen bu köprüler yalnızca farklı yakaları bir ortaya getirmiyor; beraberinde dinleri, kültürleri, gelenekleri ve tarihî hadiseleri de birbirine bağladı. Kimileri yıkılmış olsa da, bu köprülerin birçoğu bugün hâlâ akta ve etkin biçimde kullanılmaya devam ediyor.
Osmanlı köprüleri, mimarî özellikleri ve imal teknikleriyle de dikkatleri çekiyor. Taş materyalle mühendisliğin ince taktiklerinin ustalıkları birleştirildiği bu eserler, nazarannleri kendilerine hayran bırakıyor.
İşte, Balkanlar’ın farklı köşelerinde tarihe meydana okuyan en değerli Osmanlı köprüleri:
Mostar Köprüsü / Mostar, Bosna Hersek
Kanuni Sultan Süleyman’ın buyruğuyla, Mimar Sinan’ın öğrencilerinden Mimar Hayreddin tarafınca inşa edildi. 1557’de açılışı yapılan köprü, asırlar boyunca Mostar’ın iki yakasını birbirine bağladıktan daha sonra, 9 Kasım 1993 günü Hırvat topçu ateşiyle yıkıldı. Türkiye’nin de dayanak verdiği milletlerarası konsorsiyum eliyle bir daha yapılan Mostar Köprüsü, 2004’de tekrar kullanıma açıldı.
Drina Köprüsü / Vişegrad, Bosna Hersek
Sadrazam Sokollu Mehmed Paşa’nın buyruğuyla, Mimar Sinan tarafınca inşa edilen köprü, 1557’de tamamlandı. Birinci Dünya Savaşı sırasında Sırpların bombardımanı kararı bir kısmı yıkıldı, savaştan daha sonra tekrar restore edildi. Hırvat müellif Ivo Andriç’in “Drina Köprüsü” romanına da ilham veren köprü, 2007’de UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne alındı.
Eski Köprü / Konjic, Bosna Hersek
Eşraftan Ali Ağa isimli bir zat tarafınca 1682-1683’te yaptırılan köprü, İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanların ağır bombardımanına uğradı. Savaştan daha sonra kısmen restore edilen köprü, Bosna Savaşı’nda (1992-1995) da büyük hasar gördü. Avrupa Birliği’nin ayırdığı fonla bakımı yapılan Eski Köprü, 2009’dan bu yana kullanımdadır.
Mesi Köprüsü / İşkodra, Arnavutluk
İşkodra’daki Osmanlı paşası Kara Mahmud Buşati’nin buyruğuyla 1770’de inşa edilen köprü, kenti kuzey bölgelere bağlamak hedefiyle yapılmıştır. 13 kemer üzerinde yükselen Mesi Köprüsü, 108 metreyi bulan uzunluğuyla, Arnavutluk’taki en uzun Osmanlı köprüsüdür. Günümüzde bilhassa seller sebebiyle risk altında bulunmaktadır.
Mustafa Paşa Köprüsü / Svilengrad, Bulgaristan
Kanuni Sultan Süleyman periyodu sadrazamlarından Çoban Mustafa Paşa’nın buyruğuyla inşa ettirilen köprü, 1529’da tamamlandı. 1766’daki büyük selde birtakım kemerleri hasar bakılırsan köprü bilahare tamir edilmiştir. Köprü, hem de iki yakasını bir ortaya getirdiği kente de isim olmuştur: Günümüzde Svilengrad olarak bilinen kent, Osmanlı devrinde “Cisr-i Mustafa Paşa” ismiyle anılıyordu.
Taşköprü / Üsküp, Kuzey Makedonya
Fatih Sultan Mehmed’in buyruğuyla, 1451-1469 içinde inşa edildi. 1555’teki büyük zelzelede hasar bakılırsan köprü, İkinci Dünya Savaşı’nda yıkımın eşiğinden döndü. Köprüyü dinamitle havaya uçurmaya hazırlanan Almanlar, mahallî halkın ağır direnişi sebebiyle bu tasarılarından vazgeçtiler. Taşköprü, Vardar ırmağının Müslüman semtleriyle Hristiyan bölgesini birbirine bağlamaktadır.
Terzi Köprüsü / Yakova, Kosova
15’inci yüzyılın sonlarında, Yakova kentindeki terziler loncası tarafınca inşa ettirildiği için bu ismi aldı. 1984’te kapsamlı bir onarımdan geçirilen köprü, günümüzde yayaların kullanmasına tahsis edilmiştir.
Osmanlı köprüleri, mimarî özellikleri ve imal teknikleriyle de dikkatleri çekiyor. Taş materyalle mühendisliğin ince taktiklerinin ustalıkları birleştirildiği bu eserler, nazarannleri kendilerine hayran bırakıyor.
İşte, Balkanlar’ın farklı köşelerinde tarihe meydana okuyan en değerli Osmanlı köprüleri:
Mostar Köprüsü / Mostar, Bosna Hersek
Kanuni Sultan Süleyman’ın buyruğuyla, Mimar Sinan’ın öğrencilerinden Mimar Hayreddin tarafınca inşa edildi. 1557’de açılışı yapılan köprü, asırlar boyunca Mostar’ın iki yakasını birbirine bağladıktan daha sonra, 9 Kasım 1993 günü Hırvat topçu ateşiyle yıkıldı. Türkiye’nin de dayanak verdiği milletlerarası konsorsiyum eliyle bir daha yapılan Mostar Köprüsü, 2004’de tekrar kullanıma açıldı.
Drina Köprüsü / Vişegrad, Bosna Hersek
Sadrazam Sokollu Mehmed Paşa’nın buyruğuyla, Mimar Sinan tarafınca inşa edilen köprü, 1557’de tamamlandı. Birinci Dünya Savaşı sırasında Sırpların bombardımanı kararı bir kısmı yıkıldı, savaştan daha sonra tekrar restore edildi. Hırvat müellif Ivo Andriç’in “Drina Köprüsü” romanına da ilham veren köprü, 2007’de UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne alındı.
Eski Köprü / Konjic, Bosna Hersek
Eşraftan Ali Ağa isimli bir zat tarafınca 1682-1683’te yaptırılan köprü, İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanların ağır bombardımanına uğradı. Savaştan daha sonra kısmen restore edilen köprü, Bosna Savaşı’nda (1992-1995) da büyük hasar gördü. Avrupa Birliği’nin ayırdığı fonla bakımı yapılan Eski Köprü, 2009’dan bu yana kullanımdadır.
Mesi Köprüsü / İşkodra, Arnavutluk
İşkodra’daki Osmanlı paşası Kara Mahmud Buşati’nin buyruğuyla 1770’de inşa edilen köprü, kenti kuzey bölgelere bağlamak hedefiyle yapılmıştır. 13 kemer üzerinde yükselen Mesi Köprüsü, 108 metreyi bulan uzunluğuyla, Arnavutluk’taki en uzun Osmanlı köprüsüdür. Günümüzde bilhassa seller sebebiyle risk altında bulunmaktadır.
Mustafa Paşa Köprüsü / Svilengrad, Bulgaristan
Kanuni Sultan Süleyman periyodu sadrazamlarından Çoban Mustafa Paşa’nın buyruğuyla inşa ettirilen köprü, 1529’da tamamlandı. 1766’daki büyük selde birtakım kemerleri hasar bakılırsan köprü bilahare tamir edilmiştir. Köprü, hem de iki yakasını bir ortaya getirdiği kente de isim olmuştur: Günümüzde Svilengrad olarak bilinen kent, Osmanlı devrinde “Cisr-i Mustafa Paşa” ismiyle anılıyordu.
Taşköprü / Üsküp, Kuzey Makedonya
Fatih Sultan Mehmed’in buyruğuyla, 1451-1469 içinde inşa edildi. 1555’teki büyük zelzelede hasar bakılırsan köprü, İkinci Dünya Savaşı’nda yıkımın eşiğinden döndü. Köprüyü dinamitle havaya uçurmaya hazırlanan Almanlar, mahallî halkın ağır direnişi sebebiyle bu tasarılarından vazgeçtiler. Taşköprü, Vardar ırmağının Müslüman semtleriyle Hristiyan bölgesini birbirine bağlamaktadır.
Terzi Köprüsü / Yakova, Kosova
15’inci yüzyılın sonlarında, Yakova kentindeki terziler loncası tarafınca inşa ettirildiği için bu ismi aldı. 1984’te kapsamlı bir onarımdan geçirilen köprü, günümüzde yayaların kullanmasına tahsis edilmiştir.