Ekonomistler anlattı: Borsada neler oluyor? Diken, Borsa İstanbul’daki gelişmeleri ve iktisat idaresinin bahse ait açıklamalarını ekonomistlere sordu.
Borsada dolar bazında rekor olmadığını belirten Ali Ağaoğlu, sürdürülebilir bir yabancı girişi konusunda kuşkularını aktardı.
Konuştuğu kimi büyük yatırımcıların da durumu açıklayamadığını bildiren ekonomist Güldem Atabay, borsaya girişin ‘normal yabancı’ olmadığını söylemiş oldu.
“Bizim anladığımız yolların haricinde paralar gelip de borsaya girmiş olabilir” diyen Emrah Lafçı’ysa Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin ‘yatırım tavsiyesi’yle ilgili “Aşağı gittiğinde beşerler para kaybederse ne olacak” diye sordu.
BIST 100 endeksi bir sene evvel 1474 puandayken şimdiyse 3308 düzeyinde. Yani son bir yıldaki artış yüzde 124.
Bu yaz aylarındaysa hızlandı. Borsa, global piyasaların resesyon ve enflasyon ikilemiyle negatif bir seyir izlediği ağustosta rekor üzerine rekor kırarak, yüzde 22,33 paha karıyla son 13 yılın en âlâ aylık performansını sergiledi.
Son bir ayda yabancı yatırımcının girişi, bilhassa de bankacılık endeksinin hükümetin tedbirlerinin karlılığı düşüreceği tasalarına karşın süratli bir ralliye girmesini sağladı. Pandemi devrinde net karını beş kata kadar artıran bankaların payları yükselişe öncülük etti.
Bu tabloyla ‘coşan’ Hazine ve Maliye Bakanı Nebati, borsaya yatırımı tavsiye ederek, “Doğrudan yatırımlar ve çeşitli enstrümanlarla Türkiye’ye bir giriş olduğunu gözlüyoruz, bunun yansıması nerede? BIST’te. BIST’e giren ölçü 300 milyon doların üzerinde. Dünya inançlı bir liman arıyor ve Türkiye dünyada bu inançlı limanların başında geliyor” demişti.
Nebati, Borsa İstanbul’da süreç bakılırsan şirketlere 1-18 Ağustos içinde 13,6 milyar lira (750 milyon dolar) yabancı yatırım girdiğini belirtti.
Ama BIST 100 endeksi, dolar bazında 2013’teki rekorun gerisinde. Endeks, Mayıs 2013’te dolar/TL kuru 1,81 düzeyindeyken dolar bazında 5,10 sentlik düzeyle rekor kırmıştı.
Uzmanlar bu durumun sıhhatsiz olduğunu belirtiyor.
Ekonomist Ağaoğlu: Dolar bazında bir rekor yok
Diken’e konuşan ekonomist Ali Ağaoğlu, borsada aslında ‘rekor’ denecek bir durumun olmadığını söylemiş oldu: “Rekor dediğimiz şeyler aslında nominal rekorlar. Yani gerçek pahasını yansıtmıyor. Örneğin bir ons altın 1700 dolar. Dolar, 5 TL düzeyindeyken bir ons altın 8 bin 500 lira ediyordu. Artık TL paha kaybetti ve ons altın 30 bin lirayı geçti. Yani bu durumda ons altın rekor kırmamıştır, TL bedel kaybetmiştir. Borsa için de dolar bazında birebir şey geçerli. O yüzden bunlara rekor olarak bakamıyorum. Borsanın dolar bazında bedeli 1,83 dolar. Biz 5,1’leri hayatıştık. Bu durum servetinizin neredeyse üçte ikisini kaybetmişsiniz manasına geliyor.”
Borsanın enflasyona karşı küçük tasarruf sahiplerinin sığınabileceği yegane yerlerden olduğunu belirten Ağaoğlu, büyük yatırımcıların da bu durumu kullandığını lakin bir daha de bunun büyük bir performans olmadığını söylemiş oldu.
Ağaoğlu şunları söylemiş oldu: “Gittikçe kendi içine kapanan piyasalarda olduğu üzere yerli yatırımcılar ortalarında alıp satarak trafiği üst çekiyorlar. Benim gördüğüm bu. Açığa satışta da pürüzler var. Fiyat dengeleme sistemleri ortadan kalktığı için tek taraflı hareketler hayli süratli değişimler yaratabiliyor.”
Enflasyon bu biçimde devam ettiği sürece borsanın yükseliş trendini koruyacağını belirten Ağaoğlu, şöyleki uyardı: “Dolar uzun müddettir yatay gidiyor. Bu yükselişler dolar bazında da hasılatları arttırdı. Dolar bazında servetini saklayan birisi var ise yüzde 40-50 para kazanmış oluyor. Onlar da karlarını cebine koymak isteyebilirler. O yüzden daima üst çıkacak demek olağan olmaz. Lakin enflasyon arttıkça yükseliş trendi sürebilir.”
‘Yabancıların kalıcı geldiğinden emin değilim’
Cari açığın ağustosta 11 milyar doları aştığını vurgulayan Ağaoğlu, borsaya ‘yabancılar’dan gelen 800 milyon doların girmesiyle kurtarılacak bir tablonun olmadığına işaret etti.
Yabancıların hakikaten yatırım yapmaları için evvel tahvil piyasasına gelmeleri gerektiğini belirten Ağaoğlu, “Bir ülkenin para piyasasının nitekim sağlıklı işleyip işlemediğini gösteren şey tahvil piyasasıdır. Ancak bizim tahvil piyasalarımız kamu eliyle tuhaf bir biçimde çalışıyor. Enflasyonun yüzde 81 olduğu bir yerde bono faizi nasıl 15 olur? Bu makul ve mantıklı bir şey değil. O yüzden yabancıların kalıcı bir biçimde geldiğinden emin değilim” dedi.
‘Sürdürülebilir bir yabancı girişi konusunda kuşkularım var’
Ağaoğlu, “Yabancı kurumlar üzerinden Türkiye’ye fon girişi olabilir fakat bu da net değil. Sürdürülebilir yabancı girişi olduğu konusunda kuşkularım var. Yurt ortasındaki yatırımcılar bu yükselişleri kolay kolay yönlendirebiliyorlar” dedi.
‘Bu bir vitrin süslemesi’
Kamunun borsanın yükselişini beğenilen karşıladığını ma gerçekte bir muvaffakiyet bakılırsamediğini belirten Ağaoğlu, “Aslında bu bir vitrin süslemesi. Borsa bugünkü şartlarda 5,1 dolara çıksa da sağlıklı olmaz. Zira gelir dağılımı bozuk, hiç birimiz varlıklı hissetmeyiz” dedi.
Kamu bankaları başta olmak üzere bankacılık dalıyla borsanın yükselmesinin kendisinde soru işareti yarattığını belirten Ağaoğlu, enflasyon muhasebesi geldiğinde gerçek karların ortaya çıkacağını söylemiş oldu: “Bankaların dolar bazında ve enflasyondan arındırılmış karlarına baktığımızda kıymetli sayılar görülmüyor.”
İktisatçı Güldem Atabay: Şaibeli hareketler var
İktisatçı Güldem Atabay, Nebati’nin borsayla ilgili ‘yatırım’ açıklamasının akabinde gelişen atılımları kuşkulu bulduğunu söylemiş oldu.
Hükümetin eksi 60 milyar dolara kadar düşen Merkez Bankası rezervleri niçiniyle önümüzdeki kış için döviz arayışında olduğunu belirten Atabay, seçim ortamını da hatırlatıp şunları söylemiş oldu: “bu biçimdesi bir ortamda faiz indirimi öncesi bankalarda olağandışı bir hareketlilik başlıyor. Yatırımcıların Türkiye’ye gelip idare riskini alıp bankalara yönelmesini rasyonel olarak açıklamak kolay değil. bu biçimdesine bir durumun gerisinden faiz indirimi geliyor ve devam edeceğini de duyuyoruz. Bütün bunlar şaibe yaratıyor. Kar ettiği söylenen bankalarla faiz hududu ve enflasyon muhasebesi de düşünüldüğünde bu hareketin açıklaması yok. Şu biçimde bir ‘yabancı girişi var’ diyemiyorum. Ancak bunun ‘normal yabancı’ olmadığını düşünüyorum. Zira mesela Rusya’yla döviz gereksinimi kapalı kapılar gerisindeki mutabakatlarla temin edilmeye çalışıldı. Bir yandan döviz satışları da devam ediyor. Öteki taraftan ABD Merkez Bankası’nın atılımları daha sonrası gelişmekte olan piyasalardan sermaye çıkışları varken Türkiye nasıl olur da seçimlere çeyrek kala sermaye çekiyor? Bu şeffaf değil.”
‘Büyük yatırımcılar da durumu açıklayamıyor’
Görüştüğü birtakım büyük yatırımcıların da borsadaki gelişmelere açıklama getiremediğini belirten Atabay, küçük tasarruf sahiplerinin bu trene atlamaması gerektiğini söylemiş oldu: “Eğer siz bir bakan olarak borsayı öneriyorsanız çok negatif gerçek faiz siyasetinin kararı olarak küçük yatırımcıyı riske atıyorsanız endeksi sürüklemek için en kolay yol banka paylarını üst çekmek. Bunun ismine manipülasyon denir ancak demeye dilim varmıyor. Zira bunu birinci elden söyleyen Hazine ve Maliye bakanı. Kuşkulu bir durum var, ben küçük yatırımcı olsam dikkatli olurdum, bu trene atlamazdım. Teklifim bu. Pay senediyle süreç yapan büyük yatırımcılarla görüştüğümde onların da açıklayamadığı bir durum var. vakit içinde ortaya çıkacak lakin şu anda faili meçhul bir para bu. O yüzden hükümetin şimdiye kadar attığı adımları da düşününce kuşkulu bir hareket üzere duruyor. Kimsenin de bir açıklama getirememesi beni rahatsız ediyor.”
‘Şüpheli hareketler devam edebilir’
Pazar açıklanan orta vadeli planın dengeli olmadığı ve gerçeklikten kopuk olduğunu söyleyen Atabay, bu ‘senaryonun’ arasında kalmak için kuşkulu hareketlerin devam edebileceğini belirtti: ‘dezenformasyon’ yasası üzere şeyler de buna eşlik edecek. Kuralsız bir iktisatta hukuksuz bir sistem içerisinde biraz daha boğulacağız.”
‘Nebati’nin açıklamaları kuşkuları artırıyor’
1995’ten beri ekonomist olduğunu ve Türkiye’yle dünyayı takip ettiğini belirten Atabay, hiç bir yerde iktisat bakanının “Borsaya girin” gibi bir tavsiye verdiğini duymadığını belirtti: “Bizde fazlaca büyük fonlar yok. bu biçimde bir riski önerebilen bir maliye bakanı beni hem hayrete birebir vakitte dehşete düşürdü. ötürüsıyla ben bunu olağan karşılamıyorum. Buna bağlı olarak da ‘yabancı’ para girişinin kaynağı hakkında kuşkularım artmış oluyor.”
niçin bugün?
“Türkiye borsası cazip bir yerdi de yabancılar bugüne kadar aylardır yıllardır gelmediler de niye bugün geliyorlar” sorusunun yanıtının olmadığını belirten ekonomist Emrah Lafçı, bu durumun mantıklı olmadığını belirtti.
Lafçı şunları söylemiş oldu: “Daha evvel söylenen senaryo şuydu: Seçim daha sonrasında iktidar değişecek. Yabancıya cazip gelecek Türkiye, hukuk devleti prensiplerinin de öne çıkmasıyla yatırım alacak fikri ve seçim öncesinde de borsaya birileri gelecek… Fakat seçime daha epeyce var. İkincisi de seçime gidişimiz de dikensiz gül bahçesi olmayacak üzere görünüyor. O bu yüzden bu senaryo ne kadar gerçek not etmek lazım.”
‘niçin kamu bankalarına?’
Lafçı şu biçimde devam etti: “Belli kesimlerde ağırlaşma var. Burada da en dikkat çeken kamu bankaları. Halkbank ve Vakıfbank tarihlerinde görmedikleri kadar üst üste tavan süreç görüyorlar. Bugün de tavan Halkbank. Bunların niye kamu bankalarına geldiklerini de sorgulamak lazım. ‘Türkiye’de bankalar ucuz’ denir fakat yabancılar ‘Bankaların ortasında kredilere ait sorunun ne olduğunu bilmiyoruz’ fikrindeydi. Onun için pek buralara teveccüh göstermezlerdi. Bence hala göstermiyorlar.”
‘Bizim anladığımız yolların haricinde paralar…’
Borsadaki süratli hareketin ‘daha evvel karşılaşmadığımız’ türden olduğu belirten Lafçı, 128 milyar dolar sıkıntısına benzeri bir biçimde ‘farklı’ yollarla gelen paranın borsaya girmiş olabileceğini söylemiş oldu: “Yani bizim anladığımız yolların haricinde paralar gelip de borsaya girmiş olabilir. Bunun ne olduğunu bilmiyorum ben. Daha evvel doları tutmak için 128 milyar dolar harcandığını öğrenmiştik. Artık de benzeri bir biçimde bizim bilmediğimiz yollarla borsaya para giriyor olabilir. Birinci akla gelen de Rusya’dan gelen paralar. Bunun bir kısmı olabilir. Lakin tam bilemiyoruz. Sıhhatsiz üzere görünüyor olmasının niçini alışık olmamamız. Borsanın bu kadar süratli ve dik üst gitmesi bizim daha evvel karşılaşmadığımız cinsten bir hareket. Bu hükümetin bu biçimde bir vakitte bunu gerçekleştirmesi de kıymetli.”
‘Borsaya girin diyorsa bildiği bir şey vardır’
Tek elden ve ‘kumanda’ ekonomisi dönüşmüş bir biçimde yönetilen bir ortamda Bakan Nebati’nin “Borsaya yatırım yapın” ifadesinin sorgulanması gerektiğini belirten Lafçı, “Gönül rahatlığıyla ‘Borsaya girin’ diyorsa onun bildiği bir şey vardır hür piyasa düzeneği haricinde. Borsa üst da gidebilir aşağı da. Aşağı gittiğinde beşerler para kaybederse ne olacak? Bakana, ‘Kardeşim seni dinledik paramız gitti’ diyebilirler haklı olarak.”
“Belli ki bir yerden para bulundu. Bunun da gideceği yer borsa” diyen Lafçı, seçime kadar, bu piyasayı tahkim etmek için bu usul şeylerin devam edeceğini öngördü.
Diken
Borsada dolar bazında rekor olmadığını belirten Ali Ağaoğlu, sürdürülebilir bir yabancı girişi konusunda kuşkularını aktardı.
Konuştuğu kimi büyük yatırımcıların da durumu açıklayamadığını bildiren ekonomist Güldem Atabay, borsaya girişin ‘normal yabancı’ olmadığını söylemiş oldu.
“Bizim anladığımız yolların haricinde paralar gelip de borsaya girmiş olabilir” diyen Emrah Lafçı’ysa Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin ‘yatırım tavsiyesi’yle ilgili “Aşağı gittiğinde beşerler para kaybederse ne olacak” diye sordu.
BIST 100 endeksi bir sene evvel 1474 puandayken şimdiyse 3308 düzeyinde. Yani son bir yıldaki artış yüzde 124.
Bu yaz aylarındaysa hızlandı. Borsa, global piyasaların resesyon ve enflasyon ikilemiyle negatif bir seyir izlediği ağustosta rekor üzerine rekor kırarak, yüzde 22,33 paha karıyla son 13 yılın en âlâ aylık performansını sergiledi.
Son bir ayda yabancı yatırımcının girişi, bilhassa de bankacılık endeksinin hükümetin tedbirlerinin karlılığı düşüreceği tasalarına karşın süratli bir ralliye girmesini sağladı. Pandemi devrinde net karını beş kata kadar artıran bankaların payları yükselişe öncülük etti.
Bu tabloyla ‘coşan’ Hazine ve Maliye Bakanı Nebati, borsaya yatırımı tavsiye ederek, “Doğrudan yatırımlar ve çeşitli enstrümanlarla Türkiye’ye bir giriş olduğunu gözlüyoruz, bunun yansıması nerede? BIST’te. BIST’e giren ölçü 300 milyon doların üzerinde. Dünya inançlı bir liman arıyor ve Türkiye dünyada bu inançlı limanların başında geliyor” demişti.
Nebati, Borsa İstanbul’da süreç bakılırsan şirketlere 1-18 Ağustos içinde 13,6 milyar lira (750 milyon dolar) yabancı yatırım girdiğini belirtti.
Ama BIST 100 endeksi, dolar bazında 2013’teki rekorun gerisinde. Endeks, Mayıs 2013’te dolar/TL kuru 1,81 düzeyindeyken dolar bazında 5,10 sentlik düzeyle rekor kırmıştı.
Uzmanlar bu durumun sıhhatsiz olduğunu belirtiyor.
Ekonomist Ağaoğlu: Dolar bazında bir rekor yok
Diken’e konuşan ekonomist Ali Ağaoğlu, borsada aslında ‘rekor’ denecek bir durumun olmadığını söylemiş oldu: “Rekor dediğimiz şeyler aslında nominal rekorlar. Yani gerçek pahasını yansıtmıyor. Örneğin bir ons altın 1700 dolar. Dolar, 5 TL düzeyindeyken bir ons altın 8 bin 500 lira ediyordu. Artık TL paha kaybetti ve ons altın 30 bin lirayı geçti. Yani bu durumda ons altın rekor kırmamıştır, TL bedel kaybetmiştir. Borsa için de dolar bazında birebir şey geçerli. O yüzden bunlara rekor olarak bakamıyorum. Borsanın dolar bazında bedeli 1,83 dolar. Biz 5,1’leri hayatıştık. Bu durum servetinizin neredeyse üçte ikisini kaybetmişsiniz manasına geliyor.”
Borsanın enflasyona karşı küçük tasarruf sahiplerinin sığınabileceği yegane yerlerden olduğunu belirten Ağaoğlu, büyük yatırımcıların da bu durumu kullandığını lakin bir daha de bunun büyük bir performans olmadığını söylemiş oldu.
Ağaoğlu şunları söylemiş oldu: “Gittikçe kendi içine kapanan piyasalarda olduğu üzere yerli yatırımcılar ortalarında alıp satarak trafiği üst çekiyorlar. Benim gördüğüm bu. Açığa satışta da pürüzler var. Fiyat dengeleme sistemleri ortadan kalktığı için tek taraflı hareketler hayli süratli değişimler yaratabiliyor.”
Enflasyon bu biçimde devam ettiği sürece borsanın yükseliş trendini koruyacağını belirten Ağaoğlu, şöyleki uyardı: “Dolar uzun müddettir yatay gidiyor. Bu yükselişler dolar bazında da hasılatları arttırdı. Dolar bazında servetini saklayan birisi var ise yüzde 40-50 para kazanmış oluyor. Onlar da karlarını cebine koymak isteyebilirler. O yüzden daima üst çıkacak demek olağan olmaz. Lakin enflasyon arttıkça yükseliş trendi sürebilir.”
‘Yabancıların kalıcı geldiğinden emin değilim’
Cari açığın ağustosta 11 milyar doları aştığını vurgulayan Ağaoğlu, borsaya ‘yabancılar’dan gelen 800 milyon doların girmesiyle kurtarılacak bir tablonun olmadığına işaret etti.
Yabancıların hakikaten yatırım yapmaları için evvel tahvil piyasasına gelmeleri gerektiğini belirten Ağaoğlu, “Bir ülkenin para piyasasının nitekim sağlıklı işleyip işlemediğini gösteren şey tahvil piyasasıdır. Ancak bizim tahvil piyasalarımız kamu eliyle tuhaf bir biçimde çalışıyor. Enflasyonun yüzde 81 olduğu bir yerde bono faizi nasıl 15 olur? Bu makul ve mantıklı bir şey değil. O yüzden yabancıların kalıcı bir biçimde geldiğinden emin değilim” dedi.
‘Sürdürülebilir bir yabancı girişi konusunda kuşkularım var’
Ağaoğlu, “Yabancı kurumlar üzerinden Türkiye’ye fon girişi olabilir fakat bu da net değil. Sürdürülebilir yabancı girişi olduğu konusunda kuşkularım var. Yurt ortasındaki yatırımcılar bu yükselişleri kolay kolay yönlendirebiliyorlar” dedi.
‘Bu bir vitrin süslemesi’
Kamunun borsanın yükselişini beğenilen karşıladığını ma gerçekte bir muvaffakiyet bakılırsamediğini belirten Ağaoğlu, “Aslında bu bir vitrin süslemesi. Borsa bugünkü şartlarda 5,1 dolara çıksa da sağlıklı olmaz. Zira gelir dağılımı bozuk, hiç birimiz varlıklı hissetmeyiz” dedi.
Kamu bankaları başta olmak üzere bankacılık dalıyla borsanın yükselmesinin kendisinde soru işareti yarattığını belirten Ağaoğlu, enflasyon muhasebesi geldiğinde gerçek karların ortaya çıkacağını söylemiş oldu: “Bankaların dolar bazında ve enflasyondan arındırılmış karlarına baktığımızda kıymetli sayılar görülmüyor.”
İktisatçı Güldem Atabay: Şaibeli hareketler var
İktisatçı Güldem Atabay, Nebati’nin borsayla ilgili ‘yatırım’ açıklamasının akabinde gelişen atılımları kuşkulu bulduğunu söylemiş oldu.
Hükümetin eksi 60 milyar dolara kadar düşen Merkez Bankası rezervleri niçiniyle önümüzdeki kış için döviz arayışında olduğunu belirten Atabay, seçim ortamını da hatırlatıp şunları söylemiş oldu: “bu biçimdesi bir ortamda faiz indirimi öncesi bankalarda olağandışı bir hareketlilik başlıyor. Yatırımcıların Türkiye’ye gelip idare riskini alıp bankalara yönelmesini rasyonel olarak açıklamak kolay değil. bu biçimdesine bir durumun gerisinden faiz indirimi geliyor ve devam edeceğini de duyuyoruz. Bütün bunlar şaibe yaratıyor. Kar ettiği söylenen bankalarla faiz hududu ve enflasyon muhasebesi de düşünüldüğünde bu hareketin açıklaması yok. Şu biçimde bir ‘yabancı girişi var’ diyemiyorum. Ancak bunun ‘normal yabancı’ olmadığını düşünüyorum. Zira mesela Rusya’yla döviz gereksinimi kapalı kapılar gerisindeki mutabakatlarla temin edilmeye çalışıldı. Bir yandan döviz satışları da devam ediyor. Öteki taraftan ABD Merkez Bankası’nın atılımları daha sonrası gelişmekte olan piyasalardan sermaye çıkışları varken Türkiye nasıl olur da seçimlere çeyrek kala sermaye çekiyor? Bu şeffaf değil.”
‘Büyük yatırımcılar da durumu açıklayamıyor’
Görüştüğü birtakım büyük yatırımcıların da borsadaki gelişmelere açıklama getiremediğini belirten Atabay, küçük tasarruf sahiplerinin bu trene atlamaması gerektiğini söylemiş oldu: “Eğer siz bir bakan olarak borsayı öneriyorsanız çok negatif gerçek faiz siyasetinin kararı olarak küçük yatırımcıyı riske atıyorsanız endeksi sürüklemek için en kolay yol banka paylarını üst çekmek. Bunun ismine manipülasyon denir ancak demeye dilim varmıyor. Zira bunu birinci elden söyleyen Hazine ve Maliye bakanı. Kuşkulu bir durum var, ben küçük yatırımcı olsam dikkatli olurdum, bu trene atlamazdım. Teklifim bu. Pay senediyle süreç yapan büyük yatırımcılarla görüştüğümde onların da açıklayamadığı bir durum var. vakit içinde ortaya çıkacak lakin şu anda faili meçhul bir para bu. O yüzden hükümetin şimdiye kadar attığı adımları da düşününce kuşkulu bir hareket üzere duruyor. Kimsenin de bir açıklama getirememesi beni rahatsız ediyor.”
‘Şüpheli hareketler devam edebilir’
Pazar açıklanan orta vadeli planın dengeli olmadığı ve gerçeklikten kopuk olduğunu söyleyen Atabay, bu ‘senaryonun’ arasında kalmak için kuşkulu hareketlerin devam edebileceğini belirtti: ‘dezenformasyon’ yasası üzere şeyler de buna eşlik edecek. Kuralsız bir iktisatta hukuksuz bir sistem içerisinde biraz daha boğulacağız.”
‘Nebati’nin açıklamaları kuşkuları artırıyor’
1995’ten beri ekonomist olduğunu ve Türkiye’yle dünyayı takip ettiğini belirten Atabay, hiç bir yerde iktisat bakanının “Borsaya girin” gibi bir tavsiye verdiğini duymadığını belirtti: “Bizde fazlaca büyük fonlar yok. bu biçimde bir riski önerebilen bir maliye bakanı beni hem hayrete birebir vakitte dehşete düşürdü. ötürüsıyla ben bunu olağan karşılamıyorum. Buna bağlı olarak da ‘yabancı’ para girişinin kaynağı hakkında kuşkularım artmış oluyor.”
niçin bugün?
“Türkiye borsası cazip bir yerdi de yabancılar bugüne kadar aylardır yıllardır gelmediler de niye bugün geliyorlar” sorusunun yanıtının olmadığını belirten ekonomist Emrah Lafçı, bu durumun mantıklı olmadığını belirtti.
Lafçı şunları söylemiş oldu: “Daha evvel söylenen senaryo şuydu: Seçim daha sonrasında iktidar değişecek. Yabancıya cazip gelecek Türkiye, hukuk devleti prensiplerinin de öne çıkmasıyla yatırım alacak fikri ve seçim öncesinde de borsaya birileri gelecek… Fakat seçime daha epeyce var. İkincisi de seçime gidişimiz de dikensiz gül bahçesi olmayacak üzere görünüyor. O bu yüzden bu senaryo ne kadar gerçek not etmek lazım.”
‘niçin kamu bankalarına?’
Lafçı şu biçimde devam etti: “Belli kesimlerde ağırlaşma var. Burada da en dikkat çeken kamu bankaları. Halkbank ve Vakıfbank tarihlerinde görmedikleri kadar üst üste tavan süreç görüyorlar. Bugün de tavan Halkbank. Bunların niye kamu bankalarına geldiklerini de sorgulamak lazım. ‘Türkiye’de bankalar ucuz’ denir fakat yabancılar ‘Bankaların ortasında kredilere ait sorunun ne olduğunu bilmiyoruz’ fikrindeydi. Onun için pek buralara teveccüh göstermezlerdi. Bence hala göstermiyorlar.”
‘Bizim anladığımız yolların haricinde paralar…’
Borsadaki süratli hareketin ‘daha evvel karşılaşmadığımız’ türden olduğu belirten Lafçı, 128 milyar dolar sıkıntısına benzeri bir biçimde ‘farklı’ yollarla gelen paranın borsaya girmiş olabileceğini söylemiş oldu: “Yani bizim anladığımız yolların haricinde paralar gelip de borsaya girmiş olabilir. Bunun ne olduğunu bilmiyorum ben. Daha evvel doları tutmak için 128 milyar dolar harcandığını öğrenmiştik. Artık de benzeri bir biçimde bizim bilmediğimiz yollarla borsaya para giriyor olabilir. Birinci akla gelen de Rusya’dan gelen paralar. Bunun bir kısmı olabilir. Lakin tam bilemiyoruz. Sıhhatsiz üzere görünüyor olmasının niçini alışık olmamamız. Borsanın bu kadar süratli ve dik üst gitmesi bizim daha evvel karşılaşmadığımız cinsten bir hareket. Bu hükümetin bu biçimde bir vakitte bunu gerçekleştirmesi de kıymetli.”
‘Borsaya girin diyorsa bildiği bir şey vardır’
Tek elden ve ‘kumanda’ ekonomisi dönüşmüş bir biçimde yönetilen bir ortamda Bakan Nebati’nin “Borsaya yatırım yapın” ifadesinin sorgulanması gerektiğini belirten Lafçı, “Gönül rahatlığıyla ‘Borsaya girin’ diyorsa onun bildiği bir şey vardır hür piyasa düzeneği haricinde. Borsa üst da gidebilir aşağı da. Aşağı gittiğinde beşerler para kaybederse ne olacak? Bakana, ‘Kardeşim seni dinledik paramız gitti’ diyebilirler haklı olarak.”
“Belli ki bir yerden para bulundu. Bunun da gideceği yer borsa” diyen Lafçı, seçime kadar, bu piyasayı tahkim etmek için bu usul şeylerin devam edeceğini öngördü.
Diken