Bilinen en eski suda doğumun yapıldığı taş küvet Kars’ta bulunduUNESCO tarafınca 2016’da Dünya Miras Listesi’ne dahil edilen Ani’de, Kafkas Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Ani Örenyeri Hafriyat Lideri Doç. Dr. Muhammet Arslan öncülüğünde yürütülen hafriyat çalışmalarına 20 üniversiteden bilim insanları ile sanat tarihçiler ve öğrenciler katılıyor.
Bu yıl devam eden hafriyatlarda, Türk ilim adamı ve şairlerinden Anili Kadı Burhaneddin-i Anevi’nin doğumundan bahsetmiş olduğu Selçuklu devrine ilişkin büyük hamamda taş küvete rastlanıldı.
Fotoğraf: Anadolu Ajansı (AA)
‘Hekim tavsiyesiyle hamamda doğum’
Kazı çalışmalarının 5 farklı noktada sürdüğünü anlatan Arslan, şu biçimde konuştu:
“Büyük oranda toprak altındayken birinci sefer 2020 yılındaki çalışma döneminde açığa çıkarmaya başladığımız hamamdaki hafriyat çalışmalarına bu tarihten beri devam edilmiş ve artık nihayete erdirme kademesine yaklaşılmıştır. Anili Türk ilim adamı ve şairlerinden olan Kadı Burhaneddin-i Anevi, günümüzde tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi’nde bulunan ‘Enisü’l-Kulub’ isimli yapıtının önsözünde hayatını anlatırken 1143 yılında Ani’deki Büyük Hamam’da dünyaya geldiğini lisana getirir. Muharririn sözleriyle bu doğum şöyleki gerçekleşir: ‘Babası Mesud’un sırasıyla beş kızı olur ve akabinde annesi Kadı Burhaneddin’e hamile kalır. Annesinin doğum süreci çok sancılı geçer ve 1143-44 yılında tabip tavsiyesiyle Ani’deki büyük hamamda doğar.’ Kadı Burhaneddin’in doğum sürecindeki ‘hekim tavsiyesi’ ve ‘hamam’ üzere kilit sözler, bize burada suda doğum uygulamasının gerçekleştiğini göstermektedir.”
Fotoğraf: Anadolu Ajansı
‘İlk örneklerinden biri 12’nci yüzyılda Anadolu’da uygulandı’
Suda doğumun tarihte anlatılan örneklerinden bahseden Arslan, şunları kaydetti:
“Her ne kadar Mısır hiyerogliflerinde (Antik periyoda ilişkin yazı sistemi) suda doğumla ilgili sahnelerin olduğu belirtilse de kelam konusu sahneler suda doğumu değil, olağan doğum sahnelerini içerir. Mısır firavunlarının suda doğum sistemiyle doğduğuna dair tezler ise efsaniçin öteye geçemez. Literatürde, dünyadaki birinci suda doğumun 1803 yılında Fransa’da gerçekleştiği bilinir. halbuki hem Anili Kadı Burhaneddin’in doğumuna ait bilgiler tıpkı vakitte kazılarımızda ortaya çıkardığımız taş küvet, dünyadaki birinci suda doğum örneklerinden birinin 12’nci yüzyılda Anadolu’da uygulandığını ortaya koymaktadır. hem de bu uygulama Türk kültür ve medeniyeti ile Türk tıbbının 12. yüzyılda eriştiği seviyeyi göstermesi açısından pek değerlidir.”
Fotoğraf: Anadolu Ajansı (AA)
Sözkonusu taş küvetin, hamamın güneydoğu köşesindeki kubbeyle örtülü ılıklık yerinin kuzeybatı köşesinde olduğunu anlatan Arslan, “1,93 metre uzunluğunda, 1,40 metre genişliğinde ve 50 cm derinliğinde dikdörtgen planlıdır. Küvete, batısındaki soğukluk yerinden künklerle su akışı sağlanmıştır. Küvetin su masrafı ise doğusundadır ve küvetin içi büsbütün sıvalıdır” tabirlerini kullandı.
Ani Örenyeri
Türkiye-Ermenistan hududunda yer alan ve birfazlaca medeniyete mesken sahipliği yaptığı için “dünya kenti”, “medeniyetler beşiği” olarak nitelendirilen Ani Örenyeri’nde arkeolojik kazılarla tarihi zenginlikler gün yüzüne çıkartılıyor.
Bu yıl devam eden hafriyatlarda, Türk ilim adamı ve şairlerinden Anili Kadı Burhaneddin-i Anevi’nin doğumundan bahsetmiş olduğu Selçuklu devrine ilişkin büyük hamamda taş küvete rastlanıldı.
Fotoğraf: Anadolu Ajansı (AA)
‘Hekim tavsiyesiyle hamamda doğum’
Kazı çalışmalarının 5 farklı noktada sürdüğünü anlatan Arslan, şu biçimde konuştu:
“Büyük oranda toprak altındayken birinci sefer 2020 yılındaki çalışma döneminde açığa çıkarmaya başladığımız hamamdaki hafriyat çalışmalarına bu tarihten beri devam edilmiş ve artık nihayete erdirme kademesine yaklaşılmıştır. Anili Türk ilim adamı ve şairlerinden olan Kadı Burhaneddin-i Anevi, günümüzde tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi’nde bulunan ‘Enisü’l-Kulub’ isimli yapıtının önsözünde hayatını anlatırken 1143 yılında Ani’deki Büyük Hamam’da dünyaya geldiğini lisana getirir. Muharririn sözleriyle bu doğum şöyleki gerçekleşir: ‘Babası Mesud’un sırasıyla beş kızı olur ve akabinde annesi Kadı Burhaneddin’e hamile kalır. Annesinin doğum süreci çok sancılı geçer ve 1143-44 yılında tabip tavsiyesiyle Ani’deki büyük hamamda doğar.’ Kadı Burhaneddin’in doğum sürecindeki ‘hekim tavsiyesi’ ve ‘hamam’ üzere kilit sözler, bize burada suda doğum uygulamasının gerçekleştiğini göstermektedir.”
Fotoğraf: Anadolu Ajansı
‘İlk örneklerinden biri 12’nci yüzyılda Anadolu’da uygulandı’
Suda doğumun tarihte anlatılan örneklerinden bahseden Arslan, şunları kaydetti:
“Her ne kadar Mısır hiyerogliflerinde (Antik periyoda ilişkin yazı sistemi) suda doğumla ilgili sahnelerin olduğu belirtilse de kelam konusu sahneler suda doğumu değil, olağan doğum sahnelerini içerir. Mısır firavunlarının suda doğum sistemiyle doğduğuna dair tezler ise efsaniçin öteye geçemez. Literatürde, dünyadaki birinci suda doğumun 1803 yılında Fransa’da gerçekleştiği bilinir. halbuki hem Anili Kadı Burhaneddin’in doğumuna ait bilgiler tıpkı vakitte kazılarımızda ortaya çıkardığımız taş küvet, dünyadaki birinci suda doğum örneklerinden birinin 12’nci yüzyılda Anadolu’da uygulandığını ortaya koymaktadır. hem de bu uygulama Türk kültür ve medeniyeti ile Türk tıbbının 12. yüzyılda eriştiği seviyeyi göstermesi açısından pek değerlidir.”
Fotoğraf: Anadolu Ajansı (AA)
Sözkonusu taş küvetin, hamamın güneydoğu köşesindeki kubbeyle örtülü ılıklık yerinin kuzeybatı köşesinde olduğunu anlatan Arslan, “1,93 metre uzunluğunda, 1,40 metre genişliğinde ve 50 cm derinliğinde dikdörtgen planlıdır. Küvete, batısındaki soğukluk yerinden künklerle su akışı sağlanmıştır. Küvetin su masrafı ise doğusundadır ve küvetin içi büsbütün sıvalıdır” tabirlerini kullandı.
Ani Örenyeri
Türkiye-Ermenistan hududunda yer alan ve birfazlaca medeniyete mesken sahipliği yaptığı için “dünya kenti”, “medeniyetler beşiği” olarak nitelendirilen Ani Örenyeri’nde arkeolojik kazılarla tarihi zenginlikler gün yüzüne çıkartılıyor.