Ahmet
New member
Araştırma Türleri Nelerdir?
Araştırma, bilimsel bilgiyi artırmak, soruları yanıtlamak ve çeşitli problemleri çözmek amacıyla yapılan sistematik bir süreçtir. Bu süreç, belirli yöntem ve tekniklerle gerçekleştirilir. Araştırmalar, genellikle sorulara yanıt arayan, hipotezleri test eden ve çeşitli verileri analiz eden çalışmalardır. Araştırma türleri, amacı, yöntemi, veri toplama şekli ve analiz tekniklerine göre farklılıklar gösterir. Bu makalede, araştırma türlerinin çeşitleri ve her bir türün özellikleri detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
1. Temel Araştırma ve Uygulamalı Araştırma
Araştırmaların en temel ayrım noktalarından biri, araştırmanın amacına bağlı olarak yapılan sınıflandırmadır. Bu sınıflama temel araştırma ve uygulamalı araştırma olmak üzere iki ana gruba ayrılır.
- Temel Araştırma: Temel araştırma, daha çok teorik bilgi üretmeye yönelik yapılır. Bu tür araştırmalar, herhangi bir pratik uygulama amacı gütmeden, bilimsel bilgiye katkı sağlamayı hedefler. Örneğin, doğa bilimlerinde evrenin temel yasalarını keşfetmeye yönelik çalışmalar temel araştırma olarak değerlendirilebilir. Bu araştırma türü, bilimsel keşiflere, teorilere ve kavramlara dayalıdır.
- Uygulamalı Araştırma: Uygulamalı araştırma ise teorik bilgiyi pratikte nasıl kullanabileceğimizi araştırır. Bu tür çalışmalar, daha çok endüstri, sağlık ve mühendislik gibi alanlarda, karşılaşılan pratik problemlere çözüm aramayı amaçlar. Örneğin, yeni bir ilaç geliştirilmesi ya da bir mühendislik tasarımının iyileştirilmesi uygulamalı araştırma kapsamına girer.
2. Nicel Araştırma ve Nitel Araştırma
Araştırmalar, veri türü ve analiz yöntemlerine göre de iki ana gruba ayrılabilir: nicel ve nitel araştırmalar.
- Nicel Araştırma: Nicel araştırma, sayısal verilerin toplandığı ve bu veriler üzerinde istatistiksel analizler yapıldığı araştırmalardır. Nicel araştırmalar, genellikle büyük örneklemlerle çalışır ve verilerin sayısal olarak ölçülmesini amaçlar. Anketler, testler ve gözlemler gibi yöntemler kullanılarak veri toplanır. Bu tür araştırmaların en büyük avantajı, elde edilen bulguların genellenebilir olmasıdır. Örneğin, bir toplumda sigara içme oranı üzerine yapılan araştırmalar nicel araştırmalara örnek verilebilir.
- Nitel Araştırma: Nitel araştırma ise daha çok insanların düşünceleri, hisleri ve sosyal ilişkileri gibi sayısal olarak ölçülmesi zor olan özellikleri anlamaya yönelik yapılır. Bu tür araştırmalarda, derinlemesine mülakatlar, odak grup görüşmeleri, gözlemler gibi yöntemler kullanılır. Nitel araştırma, olayların daha anlamlı ve bağlamsal bir şekilde analiz edilmesine olanak tanır. Örneğin, bir toplumda yeni bir sosyal hareketin ortaya çıkma sürecini anlamak için yapılan nitel araştırmalar bu tür çalışmalardır.
3. Deskriptif (Tanımlayıcı) Araştırma ve Deneysel Araştırma
Bir başka sınıflandırma, araştırmaların ne tür bir yaklaşım benimsediğine bağlı olarak yapılır. Deskriptif ve deneysel araştırmalar, araştırmanın amacına ve yöntemine göre farklılık gösterir.
- Deskriptif Araştırma: Deskriptif araştırmalar, bir olayı, durumu ya da problemi olduğu gibi betimlemeye ve açıklamaya yönelik araştırmalardır. Bu tür araştırmalarda, olayın ya da durumun doğal haliyle incelenmesi amaçlanır. Örneğin, bir okulda öğrencilerin davranışlarını gözlemlemek ya da bir toplumda yaşam standardını incelemek deskriptif araştırma olarak değerlendirilebilir. Burada amaç, bir fenomeni tanımlamak ve anlamaktır, ancak neden-sonuç ilişkisi kurmak genellikle hedeflenmez.
- Deneysel Araştırma: Deneysel araştırmalar ise, neden-sonuç ilişkisini belirlemeyi amaçlar. Bu tür araştırmalar, hipotezlerin test edilmesi için kontrollü bir ortamda deneyler yapılmasını gerektirir. Deneysel araştırmalarda, bağımsız ve bağımlı değişkenler belirlenir ve bağımsız değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki etkisi gözlemlenir. Deneysel araştırma genellikle laboratuvar ortamlarında yapılır ve araştırmacı, değişkenleri manipüle ederek sonuçları gözlemler. Örneğin, bir ilaç tedavisinin etkinliğini test etmek için yapılan klinik deneyler deneysel araştırmalardır.
4. Karşılaştırmalı Araştırma ve Durum Araştırması
Karşılaştırmalı ve durum araştırması, araştırmanın kapsamı ve yaklaşımına göre farklılık gösterir.
- Karşılaştırmalı Araştırma: Karşılaştırmalı araştırmalar, iki veya daha fazla durum, grup veya fenomenin karşılaştırılması yoluyla yapılır. Bu tür araştırmalar, benzerlikleri ve farkları belirlemek, genel geçer sonuçlar çıkarmak amacıyla kullanılır. Örneğin, iki farklı eğitim sisteminin öğrenciler üzerindeki etkilerini karşılaştırmak, karşılaştırmalı araştırma örneğidir.
- Durum Araştırması: Durum araştırması, bir durumun ya da olayın derinlemesine incelendiği ve bir bütün olarak ele alındığı bir araştırma türüdür. Bu tür araştırmalar, belirli bir vakayı ya da olayı çok kapsamlı bir şekilde incelemeyi amaçlar. Örneğin, bir okulda meydana gelen disiplin sorunlarının nedenlerini anlamaya yönelik yapılan araştırmalar, durum araştırması olarak değerlendirilebilir.
5. Alan Araştırması ve Laboratuvar Araştırması
Araştırmalar, veri toplama ve deneysel ortamlarına göre de sınıflandırılabilir.
- Alan Araştırması: Alan araştırması, doğal ortamda yapılan araştırmalardır. Bu tür araştırmalar, laboratuvar ortamından farklı olarak, gerçek dünyadaki koşullarda veri toplar ve gözlemler yapar. Çoğu sosyal bilimsel araştırma, alan araştırması kapsamında yapılır. Alan araştırmalarında, araştırmacı genellikle doğrudan katılımcılarla etkileşimde bulunur ve çevresel faktörleri göz önünde bulundurur.
- Laboratuvar Araştırması: Laboratuvar araştırması ise kontrollü bir ortamda yapılan çalışmalardır. Bu tür araştırmalar, genellikle daha kesin ve güvenilir sonuçlar elde etmeyi hedefler. Araştırmacılar, deneysel değişkenleri manipüle edebilir ve dışsal faktörleri kontrol edebilir. Örneğin, bir yeni ilaç molekülünün etkinliğini test etmek için yapılan laboratuvar çalışmaları laboratuvar araştırmasıdır.
Sonuç
Araştırma, toplumların gelişmesi ve bilimsel bilginin ilerlemesi açısından büyük önem taşır. Araştırma türleri, araştırmanın amacına, yöntemine, veri toplama ve analiz süreçlerine bağlı olarak çeşitlenir. Temel araştırma ile uygulamalı araştırma arasındaki farklar, nicel ve nitel araştırma türlerinin belirgin özellikleri, deskriptif ve deneysel araştırmaların farklı yaklaşımları, karşılaştırmalı ve durum araştırmalarının farklı kullanım alanları gibi birçok farklı tür, bilimsel çalışmaları daha verimli hale getirir. Araştırma türlerini doğru seçmek, elde edilecek sonuçların güvenilirliğini artırır ve bilimsel alanda anlamlı katkılar yapılmasını sağlar.
Araştırma, bilimsel bilgiyi artırmak, soruları yanıtlamak ve çeşitli problemleri çözmek amacıyla yapılan sistematik bir süreçtir. Bu süreç, belirli yöntem ve tekniklerle gerçekleştirilir. Araştırmalar, genellikle sorulara yanıt arayan, hipotezleri test eden ve çeşitli verileri analiz eden çalışmalardır. Araştırma türleri, amacı, yöntemi, veri toplama şekli ve analiz tekniklerine göre farklılıklar gösterir. Bu makalede, araştırma türlerinin çeşitleri ve her bir türün özellikleri detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
1. Temel Araştırma ve Uygulamalı Araştırma
Araştırmaların en temel ayrım noktalarından biri, araştırmanın amacına bağlı olarak yapılan sınıflandırmadır. Bu sınıflama temel araştırma ve uygulamalı araştırma olmak üzere iki ana gruba ayrılır.
- Temel Araştırma: Temel araştırma, daha çok teorik bilgi üretmeye yönelik yapılır. Bu tür araştırmalar, herhangi bir pratik uygulama amacı gütmeden, bilimsel bilgiye katkı sağlamayı hedefler. Örneğin, doğa bilimlerinde evrenin temel yasalarını keşfetmeye yönelik çalışmalar temel araştırma olarak değerlendirilebilir. Bu araştırma türü, bilimsel keşiflere, teorilere ve kavramlara dayalıdır.
- Uygulamalı Araştırma: Uygulamalı araştırma ise teorik bilgiyi pratikte nasıl kullanabileceğimizi araştırır. Bu tür çalışmalar, daha çok endüstri, sağlık ve mühendislik gibi alanlarda, karşılaşılan pratik problemlere çözüm aramayı amaçlar. Örneğin, yeni bir ilaç geliştirilmesi ya da bir mühendislik tasarımının iyileştirilmesi uygulamalı araştırma kapsamına girer.
2. Nicel Araştırma ve Nitel Araştırma
Araştırmalar, veri türü ve analiz yöntemlerine göre de iki ana gruba ayrılabilir: nicel ve nitel araştırmalar.
- Nicel Araştırma: Nicel araştırma, sayısal verilerin toplandığı ve bu veriler üzerinde istatistiksel analizler yapıldığı araştırmalardır. Nicel araştırmalar, genellikle büyük örneklemlerle çalışır ve verilerin sayısal olarak ölçülmesini amaçlar. Anketler, testler ve gözlemler gibi yöntemler kullanılarak veri toplanır. Bu tür araştırmaların en büyük avantajı, elde edilen bulguların genellenebilir olmasıdır. Örneğin, bir toplumda sigara içme oranı üzerine yapılan araştırmalar nicel araştırmalara örnek verilebilir.
- Nitel Araştırma: Nitel araştırma ise daha çok insanların düşünceleri, hisleri ve sosyal ilişkileri gibi sayısal olarak ölçülmesi zor olan özellikleri anlamaya yönelik yapılır. Bu tür araştırmalarda, derinlemesine mülakatlar, odak grup görüşmeleri, gözlemler gibi yöntemler kullanılır. Nitel araştırma, olayların daha anlamlı ve bağlamsal bir şekilde analiz edilmesine olanak tanır. Örneğin, bir toplumda yeni bir sosyal hareketin ortaya çıkma sürecini anlamak için yapılan nitel araştırmalar bu tür çalışmalardır.
3. Deskriptif (Tanımlayıcı) Araştırma ve Deneysel Araştırma
Bir başka sınıflandırma, araştırmaların ne tür bir yaklaşım benimsediğine bağlı olarak yapılır. Deskriptif ve deneysel araştırmalar, araştırmanın amacına ve yöntemine göre farklılık gösterir.
- Deskriptif Araştırma: Deskriptif araştırmalar, bir olayı, durumu ya da problemi olduğu gibi betimlemeye ve açıklamaya yönelik araştırmalardır. Bu tür araştırmalarda, olayın ya da durumun doğal haliyle incelenmesi amaçlanır. Örneğin, bir okulda öğrencilerin davranışlarını gözlemlemek ya da bir toplumda yaşam standardını incelemek deskriptif araştırma olarak değerlendirilebilir. Burada amaç, bir fenomeni tanımlamak ve anlamaktır, ancak neden-sonuç ilişkisi kurmak genellikle hedeflenmez.
- Deneysel Araştırma: Deneysel araştırmalar ise, neden-sonuç ilişkisini belirlemeyi amaçlar. Bu tür araştırmalar, hipotezlerin test edilmesi için kontrollü bir ortamda deneyler yapılmasını gerektirir. Deneysel araştırmalarda, bağımsız ve bağımlı değişkenler belirlenir ve bağımsız değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki etkisi gözlemlenir. Deneysel araştırma genellikle laboratuvar ortamlarında yapılır ve araştırmacı, değişkenleri manipüle ederek sonuçları gözlemler. Örneğin, bir ilaç tedavisinin etkinliğini test etmek için yapılan klinik deneyler deneysel araştırmalardır.
4. Karşılaştırmalı Araştırma ve Durum Araştırması
Karşılaştırmalı ve durum araştırması, araştırmanın kapsamı ve yaklaşımına göre farklılık gösterir.
- Karşılaştırmalı Araştırma: Karşılaştırmalı araştırmalar, iki veya daha fazla durum, grup veya fenomenin karşılaştırılması yoluyla yapılır. Bu tür araştırmalar, benzerlikleri ve farkları belirlemek, genel geçer sonuçlar çıkarmak amacıyla kullanılır. Örneğin, iki farklı eğitim sisteminin öğrenciler üzerindeki etkilerini karşılaştırmak, karşılaştırmalı araştırma örneğidir.
- Durum Araştırması: Durum araştırması, bir durumun ya da olayın derinlemesine incelendiği ve bir bütün olarak ele alındığı bir araştırma türüdür. Bu tür araştırmalar, belirli bir vakayı ya da olayı çok kapsamlı bir şekilde incelemeyi amaçlar. Örneğin, bir okulda meydana gelen disiplin sorunlarının nedenlerini anlamaya yönelik yapılan araştırmalar, durum araştırması olarak değerlendirilebilir.
5. Alan Araştırması ve Laboratuvar Araştırması
Araştırmalar, veri toplama ve deneysel ortamlarına göre de sınıflandırılabilir.
- Alan Araştırması: Alan araştırması, doğal ortamda yapılan araştırmalardır. Bu tür araştırmalar, laboratuvar ortamından farklı olarak, gerçek dünyadaki koşullarda veri toplar ve gözlemler yapar. Çoğu sosyal bilimsel araştırma, alan araştırması kapsamında yapılır. Alan araştırmalarında, araştırmacı genellikle doğrudan katılımcılarla etkileşimde bulunur ve çevresel faktörleri göz önünde bulundurur.
- Laboratuvar Araştırması: Laboratuvar araştırması ise kontrollü bir ortamda yapılan çalışmalardır. Bu tür araştırmalar, genellikle daha kesin ve güvenilir sonuçlar elde etmeyi hedefler. Araştırmacılar, deneysel değişkenleri manipüle edebilir ve dışsal faktörleri kontrol edebilir. Örneğin, bir yeni ilaç molekülünün etkinliğini test etmek için yapılan laboratuvar çalışmaları laboratuvar araştırmasıdır.
Sonuç
Araştırma, toplumların gelişmesi ve bilimsel bilginin ilerlemesi açısından büyük önem taşır. Araştırma türleri, araştırmanın amacına, yöntemine, veri toplama ve analiz süreçlerine bağlı olarak çeşitlenir. Temel araştırma ile uygulamalı araştırma arasındaki farklar, nicel ve nitel araştırma türlerinin belirgin özellikleri, deskriptif ve deneysel araştırmaların farklı yaklaşımları, karşılaştırmalı ve durum araştırmalarının farklı kullanım alanları gibi birçok farklı tür, bilimsel çalışmaları daha verimli hale getirir. Araştırma türlerini doğru seçmek, elde edilecek sonuçların güvenilirliğini artırır ve bilimsel alanda anlamlı katkılar yapılmasını sağlar.